Blog

Het erfrecht zoals we dat nu kennen, dateert van de tijd van Napoleon. Omdat we de maatschappij waarin we nu leven onmogelijk nog kunnen vergelijken met de maatschappij van toen, was het hoog tijd voor een modernisering. Wat komt er aan vanaf 1 september 2018?

Beschermde erfgenamen

Bepaalde erfgenamen worden beschermd zodat ze niet helemaal kunnen onterfd worden. Ze worden de reservataire erfgenamen genoemd. Zij moeten bij jouw overlijden altijd een minimaal deel van je vermogen krijgen, zelfs wanneer je tijdens je leven al een groot deel van je vermogen aan iemand anders weggeschonken hebt. Wat je teveel weggegeven hebt, zal desnoods teruggeven moeten worden aan je reservataire erfgenamen
Die reservataire erfgenamen waren tot nu toe je kinderen, je echtgeno(o)t(e) en als je geen kinderen hebt, je ouders. Het deel dat voor hen gereserveerd wordt is vandaag afhankelijk van het aantal kinderen dat je hebt. Het is de helft als je één kind hebt, twee derde als je twee kinderen hebt en drie vierde als je drie of meer kinderen hebt.

In de nieuwe regelgeving zijn ouders niet langer reservataire erfgenamen. Als compensatie zullen zorgbehoevende ouders wel een onderhoudsvordering hebben, beperkt tot maximaal een kwart van de nalatenschap van het kind.
Enkel je kinderen en eventueel je echtgeno(o)t(e) zullen nog een gegarandeerd deel van je vermogen erven.
De reserve zal beperkt worden tot de helft, onafhankelijk van het aantal kinderen dat je hebt. Dat wil dus zeggen dat je vanaf 1 september 2018 volledig vrij kan beschikken over de helft van je vermogen.
De reserve van de langstlevende echtgeno(o)t(e) wijzigt niet. Hij of zij zal met andere woorden ook in de toekomst recht hebben op het vruchtgebruik van de helft van alle goederen van de nalatenschap van de partner die het eerst overlijdt. En sowieso heeft hij of zij minstens recht op het volledige vruchtgebruik van de gezinswoning en de daarin aanwezige huisraad, zelfs als dit meer dan de helft van de nalatenschap bedraagt.

Wat als je schenkingen deed?

Bij je overlijden moeten je kinderen in principe elk evenveel krijgen, tenzij je dat uitdrukkelijk anders gewild hebt (maar dan moet hun wettelijke reserve wel gerespecteerd worden). Daarbij wordt ook rekening gehouden met wat ze tijdens je leven al gekregen hebben. Om na te gaan of ze elk evenveel krijgen en om na te gaan of hun reserve niet aangetast wordt, wordt bij een overlijden de omvang van de nalatenschap vastgesteld. Bij het vermogen dat je op het moment van je overlijden nog bezit worden alle schenkingen die je tijdens je leven gedaan hebt opgeteld. Op die manier krijgt men de fictieve massa.

Schenkingen moesten tot nu toe gewaardeerd worden op het moment van het overlijden en dus niet op het moment van de schenking zelf. Dat geeft in de praktijk echter vaak problemen, omdat de waarde van sommige geschonken goederen sterk kan stijgen of dalen. Voortaan zal men bij de samenstelling van de fictieve massa rekening houden met de waarde van de geschonken goederen op het moment van de schenking en dus niet meer op het moment van overlijden.

Nog een belangrijke wijziging is dat schenkingen voortaan worden ingebracht ‘in waarde’ en niet ‘in natura’. De inbreng in natura zorgde ervoor dat wanneer je een huis kreeg als schenking, het huis zelf en niet de waarde ervan later op de verdeeltafel kwam. Als de waarde zodanig steeg dat je broer of zus recht had op een compensatie, dan kon hij eisen dat de woning verkocht werd om zijn deel te krijgen. Dat verandert nu: het volstaat om de geldwaarde te compenseren.

Erfovereenkomsten

De grootste verandering in het nieuwe erfrecht is de mogelijkheid om erfovereenkomsten af te sluiten. Voortaan kunnen ouders met hun kinderen rond de tafel zitten om tijdens hun leven in een bindend contract duidelijke afspraken te maken over de verdeling van de erfenis. Het is perfect mogelijk om vast te leggen welk kind welk deel zal erven. Sterker nog: een van de kinderen kan zelfs afstand doen van zijn erfdeel, bijvoorbeeld omdat hij het al goed heeft terwijl broer of zus veel financiële miserie heeft gekend.

Het algemeen verbod op erfovereenkomsten blijft echter bestaan. Er zijn alleen overeenkomsten mogelijk tussen ouders en hun kinderen. In zo’n overeenkomst mag je ook rekening houden met bepaalde voordelen die niet noodzakelijk een schenking zijn, denk bijvoorbeeld aan een erg dure opleiding van een van de kinderen.

Zo’n overeenkomsten zouden problemen na het overlijden moeten helpen voorkomen. Over die punten waarover een akkoord was, zal minder snel ruzie ontstaan. Het is dus van belang dat als je een overeenkomst opmaakt, dat je dat zo gedetailleerd mogelijk doet.

Heb je in het verleden al dingen geregeld voor na je overlijden? Heb je een testament of een schenking gedaan? Kijk dan zeker na – best vóór 1 september 2018 – of de nieuwe regelgeving niets wijzigt aan je intenties. Het vaak gebruikte “het grootst beschikbare deel” bijvoorbeeld zou wel eens een andere impact kunnen hebben dan je voorzien hebt.

Vraag je je af hoe je alles het best regelt binnen jouw unieke gezin? We bekijken het graag samen met jou, eventueel in combinatie met de andere financiële optimalisatie binnen je gezin.

Erfovereenkomsten zelf moeten door een notaris opgesteld worden, maar ook hier kunnen we zeker iets voor je betekenen. We kunnen helpen met het ontwerpen en formuleren van jullie wensen.