Brussel, 8 oktober 2021 – Kom op tegen Kanker, Gezinsbond en Ouders Die Opnieuw Starten (ODOS) pleiten voor een grondige hervorming van het overlevingspensioen na het overlijden van een partner. Momenteel is het overlevingspensioen niet toegankelijk voor wie wettelijk samenwoonde, moeten weduwen of weduwnaren vaak kiezen tussen werk of overlevingspensioen, en is de termijn van de overgangsuitkering te kort voor gezinnen met kinderen ten laste. Dat vergroot het risico op armoede, zo blijkt uit getuigenissen die regelmatig binnenkomen bij de Kankerlijn van Kom op tegen Kanker, de sociaaljuridische dienst van de Gezinsbond en bij ODOS.

Termijn tijdelijk overlevingspensioen moet verlengd worden 

Weduwen en weduwnaars die in 2021 jonger zijn dan 48 jaar (leeftijdsgrens stijgt jaarlijks met een half jaar tot 50 in 2025 en daarna jaarlijks met één jaar tot 55 in 2030) op het moment dat hun partner overlijdt, hebben enkel recht op een tijdelijk overlevingspensioen, een overgangsuitkering. Het bedrag hangt af van de loopbaan van de overleden partner. Voor gezinnen met kinderen ten laste geldt de overgangsuitkering 24 maanden. Dat is te kort, zeker in vergelijking met de onderhoudsplicht van ouders, die geldt tot de kinderen afgestudeerd zijn. 

Marc Michils, algemeen directeur Kom op tegen Kanker: ‘Wanneer je partner overlijdt, valt er een volledig inkomen weg. Als je kinderen hebt, krijg je voor twee jaar een overgangsuitkering. Na die twee jaar moet je op je eentje voor een volledig gezinsinkomen zorgen. Dat is onrechtvaardig en brengt heel wat financiële stress met zich mee.’ 

Sarah (35) heeft een dochter van 6 jaar oud en is eind oktober 2 jaar weduwe van Jurgen.

Sarah: ‘Omdat ik eind deze maand 2 jaar weduwe ben, moet ik het vanaf nu zonder extra hulp van de overheid redden. Dat betekent meer uren gaan werken om toch een redelijk inkomen te hebben. Ik wil niet dat mijn dochter naast haar papa, ook andere dingen moet gaan missen. Ik besef dat veel mensen voltijds moeten gaan werken, maar dat is vaak een eigen keuze. Ik word gedwongen en heb daardoor het gevoel dat ik mijn dochter in de steek laat.’

Kom op tegen Kanker, de Gezinsbond en ODOS vragen om de termijn van de overgangsuitkering te verlengen tot het moment waarop de kinderen niet meer kinderbijslaggerechtigd zijn (maximaal tot hun 25 jaar). 

Overlevingspensioen vaak niet te combineren met werk of sociale uitkering 

Wie wel ouder is dan 48 jaar moet vaak kiezen tussen werken of het overlevingspensioen. Als de weduwe of weduwnaar recht heeft op kinderbijslag mag hij of zij in 2021 op jaarbasis maximum 24.728 euro bruto verdienen uit zijn of haar job als werknemer en maximum 19.782 euro netto als zelfstandige. Wanneer het inkomen uit arbeid boven dat bedrag ligt, wordt het overlevingspensioen verminderd met het percentage waarmee het grensbedrag overschreden werd. 

Wie een sociale uitkering ontvangt, zoals een ziekte-uitkering, kan die maar twaalf maanden combineren met een beperkt overlevingspensioen (maximum 9.054,25 euro). Na deze 12 maanden moet de weduwe of weduwnaar kiezen tussen ofwel de ziekte-uitkering, ofwel het volledige overlevingspensioen. Cumulatie is op dat moment niet meer mogelijk. 

Evi Vanheel van Odos: ‘Rouwen “kost” tijd. Beseft de overheid dat dan niet?’ 

De huidige regelgeving verhoogt sterk het risico op armoede. Daarom willen Kom op tegen Kanker, de Gezinsbond en ODOS de minister van Pensioenen oproepen om snel werk te maken van een regeling die het mogelijk maakt voor weduwen en weduwnaren met kinderen om door een combinatie van inkomen uit werk of een sociale uitkering en het overlevingspensioen over een volwaardig gezinsinkomen te beschikken. 

Geef ook overlevingspensioen aan wie wettelijk samenwoonde 

Tanja Nuelant van de Gezinsbond: ‘Wie wettelijk samenwoonde, krijgt bij het overlijden van zijn of haar partner geen overlevingspensioen of geen overgangsuitkering. Dat klopt niet meer. Het aantal koppels dat jaarlijks huwt (44.270) of gaat samenwonen (40.901) verschilt immers nog weinig. Daarom vragen wij dat de langstlevende partner ook het overlevingspensioen of een overgangsuitkering krijgt als het koppel minstens één jaar wettelijk samenwoonde bij het overlijden.’ 

De organisaties roepen op om het overlevingspensioen en de overgangsuitkering ook toegankelijk te maken voor wie één jaar wettelijk samenwoonde. Voor koppels die nog geen jaar wettelijk samenwoonden vragen ze dezelfde gelijkgestelde situaties als voor gehuwden die nog geen jaar gehuwd waren. In het kader van de regelgeving over de arbeidsongevallen en beroepsziekten werd al in 2007 de gelijkstelling van het statuut van echtgenoot met het statuut van wettelijk samenwonende ingevoerd. Het is daarom logisch dit ook te doen op het vlak van het overlevingspensioen. Deze aanbeveling wordt ook onderschreven door het Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia, dat aangeeft dat de huidige regel een discriminatie vormt ten opzichte van wettelijk samenwonenden.